MANIFEST VAN DE NEUTRALE ESPERANTO BEWEGING

[Roland Rotsaert]

Onderstaande tekst verscheen in november 1944 in het tijdschrift van de Brugse Esperantogroep "Paco kaj Justeco". De taal is archaïsch, maar grote delen van de inhoud zijn nog altijd zeer actueel... (Origineel op https://drive.google.com/file/d/1ordSZBnzztLOrBNW3uboSMiAy13Xk2_V/view?usp=sharing) (rr)

***
Nadat wij 4 ½ jaar in stilte hebben moeten werken, dachten wij het oogenblik gekomen om weer publiek op te treden. Te midden de aanplakbrieven die t’ allenkante van de meest verscheidene groepeeringen aangeplakt werden, waaronder veel nietszeggende en enkele die beschaamde pogingen zijn om eigen politieke partij te verheffen en andere partijen neer te halen, meenden wij onze stem te moeten laten hooren om om den menschen kond te doen ons manifest van de Esperantobeweging. Inderdaad heeft de Esperantobeweging iets te zeggen. Dit manifest luidde als volgt:
MANIFEST VAN DE NEUTRALE ESPERANTO BEWEGING
De oorlog 14-18 was voor gansch het menschdom een goede les geweest. Vele stemmen gingen op en veel geschriften verschenen tegen den oorlog. Een der hoogtepunten daarvan was Erich Maria Remarque. Doch in de jaren 30 was deze vreeselijke les reeds totaal vergeten. De oorlog werd weer verheerlijkt en meer en meer begon men weer te gelooven  dat de oorlog een oplossing kon brengen voor bepaalde problemen.
Deze meening werd verspreid deels door enkelen die in den echten zin van ’t woord “valsche leiders” moeten genoemd worden, deels door de facinatie van een nieuwe ideologie, die gedurende een korte wijle een ware tooverkracht op veel geesten vermocht uit te oefenen, doch die na nader onderzoek in zijn diepste gronden een volkomen valsche ideologie blijkt te zijn. Nu zien wij de werken t.t.z. de verschrikkingen van den oorlog. En nu komen vele verdwaalden weer tot de ontdekking dat zij verblind waren. Want als wij dezen oorlog in al zijn veelzijdige aspekten nagaan, komt hij dan niet neer op een onmetelijke zelfvernietiging? Neen, wij moeten beslist een anderen weg op.Wij hopen dan ook dat, na bestraffing van al de schuldigen, en vooral de hoofdschuldigen, in ons land en buiten ons land, velen er voor zullen te vinden zijn het menschdom op nieuwe banen te leiden.
Bij de behandeling en de oplossing van problemen komt het er in de eerste plaats op de geest, de gesteldheid aan. Indien het waar is, naar het woord van een geleerde, “qu’on ne comprend rien sans sympathie” dan is het eveneens waar dat geen problemen opgelost worden zonder de goede wil, de verstandhouding, de goede geneigdheid. Het spreekt van zelf dat deze gesteldheid niet van één kant mag noch kan komen. Zij moet internationaal zijn. En hier heeft de Esperantobeweging niet alleen een woord mee te spreken, doch een taak te vervullen. De beoefenaars dezer in alle hoeken der wereld verspreide taal, ook in Duitschland vooraleer het nationaal socialisme aan het bewind kwam en vooraleer die leer er horden maakte van niets ontziende menschen, wisten in de neutrale Esperantobewging een zoodanige atmosfeer te scheppen dat eens een deelnemer aan de Haagsche vredesconferentie een heilstelegram zond naar het Internationaal Esperantokongres met deze bewoordingen: “van uit de niet-vredesconferentie naar de ware vredesconferentie”. Alleen was deze beweging niet gesteund door het grootste deel der massa dat in haar egoisme en zelfgenoegdzaamheid geen frank over heeft als het er om te doen is een goed initiatief te bevorderen. Zoodat deze en soortgelijke bewegingen op verre na niet sterk genoeg zijn om een dam op te werpen tegen de wereldverdwazing, de hoogmoed, de politieke hartstochen en egoisme, waar deze chaotische kracht het menschdom naar den ondergang sleepen.
Ook hebben de vooraanstaanden in de maatschappij niet genoeg gelet op de enorme mogelijkheden die het Esperanto en de neutrale Esperantobeweging boden. En eindelijk, dit moeten wij ook zeggen, waren er niet genoeg persoonlijkheden en intelektueele krachten die de beweging konden leiden en doen vooraan-rukken. Dit alles moet veranderen. Allen die nog eenig verantwoordelijkheidsgevoel hebben moeten zich bezinnen. Trouwens, als zij dat niet doen, zullen de komende gebeurtenissen hen dwingen zich te bezinnen.Dat zij in volkomene objektiviteit en in diepgaand denken nagaan welke problemen zich stellen en waaraan het menschdom nood heeft. Dat zij voor de goede verstandhouding en ook voor het toetsen van hun ideeën aan de gedachtengang van anderen ook en vooral zelfs in internationale gemeenschap, dat zij zich tot ons wenden.

De Esperantogroep “Paco kaj Justeco”